Çocuklarda Kayıp ve Yas Süreci

Çocuklarda Kayıp ve Yas Süreci

Ölüm çocuk zihni için soyut bir kavramdır. Çocuklar somut olarak görebildikleri veya kanıtlayabildikleri yapıları anlama eğilimindedir. Yaşa göre değişen anlama evreleri vardır. Bu nedenle çocuklara bir kayıp haberi verirken yaşını göz önünde bulundurmak gerekir.

1.      Erken çocukluk dönemi

Erken çocukluk dönemi çocuğun 5 yaşına kadar olduğu evreyi kapsar. Bu dönemde ölüm kavramı çocuk için soyut kalır ve belirsizdir. Çocuklar çevreden duydukları doğrultusunda ölümü anlamaya çalışır. 5 yaş öncesi çocuk ölümü tam olarak kavrayamadığı için ölüm ona korkutucu ya da ciddi gelmeyebilir. Ölümü süreli bir ayrılık olarak düşünebilirler. 

2.      5-7 yaş dönemi 

Bu dönemde çocuklar ölüm kavramını anlamaya algılamaya başlar ve böylece ölümden korkma ve kaybetme korkusu gözlemlenebilir. Bu evrede kayıp haberi verilirken ölümü başka bir şeye benzetmek çocuğun algı noktalarındaki bozulmalara sebep olabilir. Örneğin ölümü derin bir uykuya benzetmek genellikle kullanılır ancak ölümü derin bir uyku olarak kodlayan çocuk uyumaktan korkabilir ya da ölüm uzun bir yolculuğa benzetildiğinde seyahat etmekten çekinebilir. Bu nedenle bu gibi ifadelerden uzak durulması gerekir. 

3.      8-10 yaş dönemi

Bu dönemdeki çocuklarda soyut algılama başladığı için ölüm kavramı netlik kazanma yolundadır. Ölümün bit gerçek olduğunu benimseyebilen çocuklar genellikle çevresinde bir kayıp yaşamıştır. Daha önce ölüm sürecine tanık olmayan çocuk ölümü anlamakta zorluk çekebilir. Bu durumda çocuğa detaylardan kaçınarak ölümle ilgili net bilgi verilmesi önemlidir. 

4.      Ergenlik dönemi

Ergenlik dönemindeki ölüm algısı yetişkinlik dönemine kısmen benzer çünkü çocuk ölüm kavramının gerçekliğini benimseyebilmiş bir soyut düşünceye sahiptir. Kaybedilen kişiye bağlı olarak, ergenlik dönemindeki çocuklar geleceğe karşı kaygılı ve korkulu olabilir bu gayet normaldir. Sosyal hayatında ve okul hayatında veya ev yaşantısında aksamalar, isteksizlikler, duygusal dalgalanmalar görülebilir. 

 Çocukların ölüme verdikleri tepkiler yaş gruplarına göre değişse de ortak olan alanlardan bir tanesi yalnızlık korkudur. Yas döneminde çocuk tek kalmak istemeyebilir, yanında destek arayabilir. Bu noktada etrafındaki yetişkinlerin bilinçli olması oldukça önemlidir. Kayıp haberini verecek kişi çocuğun sevdiği ve güvendiği biri olmalıdır eğer ebeveynler hayattaysa bu görevi onlar üstlenmelidir. Çocuklara kayıp haberi verilirken onların göz hizasında olmak faydalı olacaktır. Çocukların verdiği sözel tepkileri dinlemek davranışlarına karşı toleranslı olmak duygu çıkışlarına ve kendilerini ifade etmelerine yardımcı olacaktır. Çocuğu yargılamamak ve tepkilerinin eleştirmemek en önemli noktadır.